ในโลกคริปโต เหรียญต่างๆเกิดใหม่ขึ้นทุกวันและในขณะเดียวกันก็มีเหรียญที่ตายจากไปทุกวัน แม้ว่าส่วนใหญ่ในบรรดาเหรียญเหล่านี้จะเป็นเหรียญ Scam ที่สร้างขึ้นมาแล้วปล่อยทิ้งหรือ Rug Pull อย่างรวดเร็ว แต่ก็ยังมีอีกหลายเหรียญที่มีทีมที่ดี ดูมีอนาคตที่สดใส มีคอมมูนิตี้ที่แข็งแกร่ง ไม่ว่าจะมองไปทางไหนก็พูดได้ว่า เหรียญนี้มี Potential แต่ก็ได้ตายจากไปเช่นกัน The Fall of Crypto Projects จะพาทุกคนมาดูเคสในอดีตและเหตุผลในการล่มสลายของเหรียญต่างๆ และย้ำเตือนให้ระมัดระวังกับการลงทุนตลอดเวลา
คนส่วนใหญ่ในกระแสหลักอาจจะไม่เคยได้ยินถึงชื่อเหรียญ JUNO แต่คนบางส่วนที่ได้เข้าไปวิ่งเล่นในจักรวาลของ Cosmos ($ATOM) ในช่วงปี 2021-2022 คงจะรู้จักตัวนี้ดี จากการที่เป็นหนึ่งใน Airdrop จากการ Stake เหรียญ ATOM ที่ใหญ่ที่สุดในฝั่ง Cosmos และความคาดหวังว่าจะเป็น Smart Contract Hub หลักของ Cosmos ในการต่อยอดสร้างโปรเจกต์ต่างๆ
JUNO เป็น Layer 1 ที่มีความ Permissionless ใครจะสร้างโปรเจกต์อะไรก็ได้บน JUNO ในช่วงเวลานั้นมีโปรเจกต์ประกาศการใช้งานบน JUNO มากมาย เช่น Junoswap, Wynd Dao รวมถึงมีการประกาศแจก Airdrop เหรียญต่างๆแทบจะทุกอาทิตย์แม้แต่ละเหรียญจะมีมูลค่าไม่มาก
ในวันที่ 15 ธันวาคม 2022 มีการประกาศ Airdrop เหรียญ $NETA ซึ่งถูกสร้างให้เป็น Store of Value ภายใน JUNO ให้กับผู้ที่ Stake JUNO และผู้ที่มีส่วนร่วมในการ Vote ใน Governance ของ JUNO ซึ่งสำหรับคนที่เข้าร่วมทุกอย่างแล้ว จะได้ Airdrop ไปถึง 16.2 NETA
หลังจากทำการ Airdrop $NETA แล้ว $NETA ขึ้นไปทำราคา All Time High ที่ 2,454$ ส่งผลให้คนที่ได้รับ Airdrop ครบที่ 16.2 NETA จะเท่ากับได้เงินไป 39,754$!
ทุกอย่างใน Cosmos เข้าสู่การ FOMO เข้าไปใน JUNO ทั้งการเก็งความเป็นไปได้ของ JUNO และการ Stake JUNO เพื่อเก็ง Airdrop สำหรับโปรเจกต์ถัดๆไปที่มาสร้างบน JUNO
ในวันที่ 4 มีนาคม 2022 JUNO พุ่งเข้าไปอยู่ใน Top 50 ในตาราง Marketcap ของเหรียญคริปโตทั้งหมด ในตอนนั้น JUNO ขึ้นไปอยู่ที่ราคา 45.74$ และอยู่ที่ Marketcap ถึง 2 พันล้าน$!
ปัจจุบัน JUNO ตกลงไปถึงราคา 0.178$ (ณ เวลาที่เขียน) นับเป็น Marketcap ที่ 14.2 ล้าน$ ซึ่งเทียบเป็นมูลค่าที่หายไปจาก All Time High เท่ากับ 99.61%
เกิดอะไรขึ้นกับ JUNO?
ตลอดเวลาที่ผ่านมา แม้ JUNO จะไม่ได้มี Total Value Locked (TVL) ใน DeFi สูงมาก แต่ก็ยังมีการพัฒนา และประกาศโปรเจกต์ใหม่ๆเรื่อยๆ
จนกระทั่งเริ่มมีการดราม่าในการพูดถึงวาฬ JUNO ที่ถือ JUNO นับเป็นสัดส่วนที่เยอะมากเมื่อเทียบกับ Supply และได้นำเหรียญ JUNO ที่ได้จากการ Stake มาเทขายแทบจะทุกวันในจำนวนมาก (ในขณะนั้น JUNO มีอัตราเฟ้อที่สูงมาก และรายได้จากการ Stake สูงถึง 120% APR)
ในช่วงแรกมีเพียงการพูดติดตลกกันว่าถ้าวาฬคนนี้เทขาย JUNO ทั้งหมด ราคา JUNO ได้พังทลายลงแน่นอน และแล้วก็มีคนสืบค้นจนเจอว่า วาฬคนนี้ที่แท้จริงแล้วเป็นบริษัทเอกชนแห่งหนึ่ง วาฬองค์กรนี้ ทำหน้าที่รับดูแลการลงทุนเหรียญคริปโต โดยนำเงินจากลูกค้ามาซื้อเหรียญ ATOM และ Stake เพื่อนำผลตอบแทนส่วนหนึ่งให้กับลูกค้า
และเมื่อทำการ Stake ATOM องค์กรนี้จึงได้รับ Airdrop JUNO จากตามเกณฑ์ องค์กรนี้เองได้เก็บ JUNO ทั้งหมดไว้เองเพราะอยู่นอกเหนือจากสัญญาที่ลูกค้าได้ฝากเงินเพื่อลงทุน องค์กรนี้นำ JUNO ไป Stake และได้ทำกำไรออกมารายวัน
เรื่องนี้มีการพูดถึงเป็นวงกว้างในแชทต่างๆของชุมชน JUNO จนมีการเสนอ Prop16 ซึ่งเสนอให้ทำการยึด JUNO ทั้งหมดคืนจากองค์กรนี้ ด้วยเหตุผลว่าเป็นการรับ Airdrop อย่างไม่ชอบธรรม ซึ่งองค์กรนี้เองไม่สามารถ Unstake JUNO ออกมาขายได้ทันเวลา เพราะในเครือข่าย JUNO จำเป็นต้องใช้เวลาถึง 28 วันในการ Unstake
ในช่วงการ Vote มีการถกเถียงกันอย่างหนัก ว่าการใช้ Governance ในการยึดเงินของวาฬเป็นเรื่องที่ถูกต้องจริงหรือไม่และมีการเจรจาต่อรองจากองค์กรที่ว่า ทำให้มีการร่าง Proposal เพื่อ Vote กันหลายครั้ง จนสุดท้ายแล้ว การเจรจาต่างๆไม่เป็นผล ทำให้ JUNO ทั้งหมดถูกยึดทั้งหมดเป็นมูลค่ากว่า 100 ล้าน$
หลังจากนั้นมา คนได้ทะยอยในการออกจากโปรเจกต์ JUNO ได้ความกังวลในการถูกยึดเงินในกรณีคล้ายเคียงกับเคสที่ผ่านมา และการพัฒนาหลายโปรเจกต์ก็ได้ทะยอยกันเงียบหายไป
การล่มสลายของ JUNO อาจจะพูดได้ถึงหลายสาเหตุ ตั้งแต่การ FOMO ในการรับ Airdrop จนทำให้เหรียญมีมูลค่าเกินความจริงไปมาก ไปจนถึงเรื่องการใช้ Governance ในการยึดเงินจากวาฬ แม้ว่าทางฝั่งวาฬที่ได้รับ Airdrop มา ก็ไม่ได้เป็นการรับอย่างชอบธรรมอย่างที่สุด แต่สิ่งนี้ก็อาจจะสร้างความกังวลให้กับนักลงทุนไม่น้อย ส่งผลให้เกิดการปิดฉากกับเหรียญ JUNO ในจักรวาล Cosmos
Harmony ONE เป็นหนึ่งใน Layer 1 ทางเลือกที่คนจับตามากที่สุดในช่วง Bull-Run ปี 2021-2022 และมีการเชียร์กันอย่างกว้างขวางใน Reddit ว่าเป็น Hidden Gem
ทีม Harmony ONE สร้างความประทับใจให้กับนักลงทุนคริปโตใน Reddit ด้วยการให้ทีมมาสื่อสารและตอบคำถามทุกข้อสงสัยใน r/CryptoCurrency ทำให้คนประทับใจกับความโปร่งใสและความพยายามในการสื่อสารครั้งนั้น
Harmony ONE ขึ้นไปทำ All Time High ที่ราคา 0.379$ ที่ Market Cap 3.7 พันล้าน$ ณ วันที่ 26 ตุลาคม 2021
Harmoney ONE มีการร่วมมือและเชื่อม Bridge กับหลากหลายโปรเจกต์
ในช่วงเดือนมกราคม 2022 Harmony ONE มี TVL บนเชนเพิ่มไปถึงจุดสูงสุดที่ 1.4 พันล้าน$ โดยในนั้นราว 57% เป็นเงินที่อยู่ใน DeFi Kingdom ($JEWEL)
ปัจจุบันอยู่ที่ราคา 0.0104$ ที่ Market Cap 128.6 ล้าน$ นับเป็น -97.26% จาก All Time High
TVL ภายใน Harmony ONE ทะยอยลดลงอย่างต่อเนื่องหลังจากเหตุการณ์ไม่คาดฝันที่ทำลายทุกอย่างลงไปจนในปัจจุบันเหลือเพียง 2.22 ล้าน$
เกิดอะไรขึ้นกับ Harmony ONE?
วันที่ 23 มิถุนายน 2022 เกิดเหตุการณ์การโจมตีและดูดเงินออกจาก Horizon Bridge จากฝั่ง Harmony ONE รวมเป็นเหรียญคริปโตมูลค่ากว่า 100 ล้าน$ (ทั้งเหรียญ USDC, USDT, ETH, DAI, WBTC และอื่นๆ)
ปกติแล้วการทำงานของ Bridge เหล่านี้คือการนำเหรียญไป Lock ไว้ที่ฝั่งหนึ่งและ Mint Token ตัวแทนที่ Peg มูลค่าไว้ด้วยกันไปที่อีกฝั่งหนึ่ง
จากเหตุการณ์นี้ เมื่อเหรียญที่ถูก Lock ไว้เพื่อเป็นการ Back มูลค่าให้อีกฝั่งถูกดูดออกไปจนหมด ส่งผลให้เหรียญแทบจะทุกเหรียญที่ใช้งานบนเชน Harmony ONE หมดค่าในทันที ไม่ว่าจะเป็น 1WBTC, 1ETH, 1USDC และอื่นๆ
หาก Token เหล่านี้ถูกถือไว้เพียงอย่างเดียว คงจะมีการเยียวยาได้ง่ายกว่านี้ แต่ในโลกของ DeFi เหรียญต่างๆถูกนำไปใช้ในการฟาร์ม ในการปล่อยกู้ ในการค้ำเพื่อยืมออกมา ทุกอย่างเชื่อมต่อกันหมด และเเมื่อมูลค่าของ Bridged Token เหล่านี้หมดค่า ปัญหาจึงลุกลามไปทั่ว Harmony ONE
เหตุการณ์นี้ส่งผลให้เหรียญต่างๆใน Ecosystem ของ Harmony ONE ถูกเททั้งหมดอย่างรวดเร็วเพื่อหนีออกจากความเสี่ยงทั้งหมดนี้
หลังจากเหตุการณ์ในครั้งนี้ ทางทีมได้พยายามติดตาม Hacker ผ่านทาง Exchange และติดต่อ FBI ให้ช่วยติดตาม Hacker รวมไปถึงการเจรจาให้ Hacker คืนเงิน และทีมจะให้เงินบางส่วนเป็นรางวัล แต่ก็ไม่เป็นผล
ทางทีมได้มีการเขียนถึงวิธีการพยายามฟื้นฟู Harmony ONEภายใน Forum และเป็น Proposal ออกมาโดยมีใจความหลักคือ ทางทีมจะทำการ Hardfork และ Mint เหรียญ ONE เพิ่มให้กับทุก Address ที่ได้รับผลกระทับ
วิธีการฟื้นฟูในครั้งนี้ทำให้เกิดความไม่พอใจในชุมชน Harmony ONE เป็นอย่างมาก เพราะเหรียญ ONE ได้รับผลกระทบโดยตรงจากเหตุการณ์นี้ทำให้ราคาตกลงมามากแล้ว ทางทีมยังพยายามที่จะ Mint เหรียญออกมาเพิ่มอีกจำนวนมาก ซึ่งแม้จำนวนอาจจะดูเยอะขึ้น แต่มูลค่านั้นก็หายไปอยู่ดี
หลังจากนั้นมา TVL ของ Harmony ONE ก็ได้ลดลงไปเรื่อยๆจนถึง 2.3 ล้าน$ ในปัจจุบัน ทางทีมก็ได้เริ่มทำการขยับและมีคนเริ่มออกไปทำโปรเจกต์อื่นๆแทน โปรเจกต์ต่างๆก็เริ่มทะยอยไปอยู่ที่เชนอื่นๆแทน เป็นการปิดฉาก Harmony ONE จากเหตุการณ์ Hack Bridge นี้เอง
ตามที่ Vitalik ได้เคยพูดถึงว่า Bridge เป็นจุดอ่อนที่ง่ายต่อการโจมตีที่สุด Harmony ONE เป็นเคสสำคัญที่แสดงให้เห็นถึงผลกระทบที่ร้ายแรงที่สุดจากการโจมตี Bridge ซึ่งแม้ว่าเชนน้ันๆอาจจะดูดี แต่ก็อาจจะถูกทำลายลงได้ด้วยการโจมตีครั้งใหญ่ไม่กี่ครั้ง อีกทั้งการถือ Asset ต่างๆ การเลือกถือ Asset ที่เป็น Native จริงๆเพื่อเก็บอาจจะเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยกว่า
หากใครที่อยู่ในตลาดมาตั้งแต่ช่วง 2021 ส่วนใหญ่แล้วจะต้องได้ยินหรือเคยได้ใช้งาน LUNA ไม่ว่าจะเป็นทางตรงหรือทางอ้อม และต่างประสบเหตุการณ์ล่มสลายเดียวกันที่ทำให้เรียนรู้และเปลี่ยนแปลงการลงทุนของทุกคนไป
Terra LUNA มาคู่กันกับ UST (และ Stable Coin ของประเทศอื่นๆ) โดยทำงานเป็น Stable Coin ที่ถูก backed โดย LUNA เอง ไม่เหมือนกับหลากหลาย Stable Coin ที่ถูก Back โดยเงินหรือทรัพย์สินอื่นๆ
จากการที่ UST สามารถถูกนำไปฝากใน Anchor Protocol เพื่อรับผลตอบแทนถึง 20% APY ได้ คนส่วนใหญ่จึงตามกันเข้าไปเพื่อพยายามฟาร์ม Stable Coin และรับผลตอบแทนก้อนโตอย่าง’ปลอดภัย?’
แก่นของ Terra LUNA คือ กลไกที่ใช้สร้าง Stable Coin และมีกลไกที่ทำให้ UST Peg เท่ากับ 1:1 กับ USD จริงเสมอ คือ การสร้าง Cycle การเผา LUNA เพื่อสร้าง UST และกลับกัน เผา UST เพื่อสร้าง LUNA
ในช่วง 2021-2022 ในขณะที่เป็นจังหวะ Bull-Run ทุกคนหาทางเลือก Layer 1 อื่นๆนอกจาก Ethereum เนื่องจากค่าแก๊สที่แพงมาก คอมโบ Layer 1 SOLUNAVAX (Solana, Luna, Avax) กลายเป็นคอมโบยุคใหม่ที่ทุกคนจับตามอง พร้อมไปกับเทคโนโลยีแบบใหม่ที่ทุกคนตื่นตาตื่นใจ
LUNA เติบโตขึ้นอย่างต่อเนื่องและเป็นที่พูดถึงอย่างกว้างขวาง Do Kwon ผู้ก่อตั้งของ Terra LUNA กลายเป็นขวัญใจและความหวังของมวลชน
จุดหนึ่งใน Tokenomics ของ LUNA ที่โดดเด่นและทำให้คนตื่นเต้นที่สุดคือ
อีกหนึ่งเรื่องที่ล่อใจคนมากที่สุดคือ การที่ UST เป็น Algorhithmic Stable Coin นั้นหมายความว่า UST จะถูก Back ด้วย LUNA เอง ซึ่งเป็น Decentralized และไม่สามารถถูกกำกับควบคุมได้ง่ายๆแบบ Asset-backed Stablecoin อื่นๆ หมายความว่าการถือ UST นั้นคือการรอดจากการควบคุมใดๆก็ตามจากภาครัฐ
Terra LUNA และ UST ถูกยอมรับและนำไปใช้งานเรื่อยๆไม่ว่าจะใน Solana, Avalanche หรือภายใน Ecosystem ของ Cosmos ทุกสิ่งบ่งบอกว่า ไม่มีอะไรสามารถหยุด LUNA ได้แล้ว
LUNA ก้าวเข้าสู่ Top 5 ตามอันดับ Market Cap ด้วยราคา 119$ ที่ Market Cap 4 หมื่นล้าน$ ในวันที่ 5 เมษายน 2022
จนกระทั่งเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันขึ้น…
จากเหตุการณ์ที่ไม่คาดฝัน LUNA ตัวต้นแบบราคาตกลงมาอยู่ที่ $0.00006128 หรือคิดเป็นเกือบ -99.99$ จาก All Time High
LUNA ตัวต้นแบบถูกเปลี่ยนชื่อเป็น Luna Classic (LUNC) ซึ่งเป็นความหวังของชุมชนว่าจะฟื้นคืนกลับขึ้นมาได้ ในขณะที่ทาง Terra ได้ประกาศ Airdrop LUNA เหรียญใหม่ให้กับคนที่ถือ LUNA ก่อนวันที่ล่มสลายและหลังวันที่ล่มสลาย ด้วย Network ใหม่ที่ชื่อ Phoenix เพื่อเป็นการแสดงถึงการไม่มีวันตาย
LUNA 2 ที่ถูกแจกมาใหม่ไม่ได้มีกลไกในการสร้าง Algorithmic Stable Coin อีกต่อไป และปัจจุบันอยู่ที่ราคา 0.44$ ที่ Market Cap 188 ล้าน$ แต่ก็ไม่ได้มีกระแสหรือการพัฒนาที่น่าสนใจแต่อย่างใด
อะไรเป็นเหตุที่ทำให้ LUNA ตัวต้นแบบราคาลดลงไปถึง 99.99% ?
วันที่ 5 พฤษภาคม 2022 เริ่มเกิดเหตุการณ์ประหลาดขึ้นซึ่งเริ่มจุดประกายเรื่องทั้งหมด คือเริ่มมี Swap เหรียญ UST ออกจาก 4Pool เป็นจำนวนมาก จนทำให้สัดส่วน UST ต่อ Stable Coin อื่นๆใน Pool นี้สูงถึง 85% ก่อให้เกิดความตื่นตระหนกมากขึ้นเรื่อยๆและคนเริ่มแห่กันถอน UST ออกจาก Anchor ซึ่งทั้งหมดนี้ส่งผลให้ UST หลุด Peg
ในท่ามกลางความตื่นตนก บุคคนปริศนาได้เริ่มทำการโจมตีด้วยการนำ UST ไปเทขายตามที่ต่างๆ เกิดแรงกดจากการเทขายมหาศาลมากทำให้ราคาของ UST ยิ่งลดลงไปเรื่อยๆ และกลไกการ Repeg ของ LUNA เองทำงานไม่ทัน
ตามที่ได้พูดถึงกลไกการทำงานของ LUNA ในด้านบน หาก UST ราคาต่ำกว่า USD ระบบจะทำการเผา UST และ Mint LUNA ออกมาเรื่อยๆเพื่อให้เกิด Balance ทางด้านราคา
ในที่สุด Do Kwon ก็ได้ออกมาแสดงออกเชิงว่าทุกอย่างอยู่ในการควบคุมและเตรียมที่จะใช้ BTC ที่เตรียมไว้เพื่อพยายามซื้อ UST เพื่อพะยุงราคาของ UST ขึ้น เพื่อเป็นการลดความกดดันของกลไกที่ต้อง Mint LUNA ออกมาเรื่อยๆด้วย
บุคคลปริศนาได้ทำการเปิด Short Position ไปด้วยในขณะที่ทำการโจมตี
เมื่อ UST ตกลงไปถึง 0.35$ ผู้คนต่างมีความเชื่อมมั่นที่ลดลงเรื่อยๆ จึงเริ่มเท LUNA เรื่อยๆเช่นกัน ในขณะนั้นเกิดเป็น Death Spiral ซึ่งราคาตกลงเรื่อยๆทั้ง UST และ LUNA
จนกระทั่งทุกอย่างไม่สามารถถูกหยุดได้อีก ในวันที่ 12 พฤษภาคม 2022 LUNA ราคาตกลงจาก 80$ ลงสู่หลัก 0$
ความเชื่อมั่นทุกอย่างหมดไป คนที่ถือ UST และ LUNA ต่างได้รับผลกระทบทั้งหมด แม้ว่า Terra Foundation มีแผนที่พยายามจะแจกเหรียญมาใหม่เพื่อแทนที่ แต่ทุกอย่างได้พังไปหมดแล้ว เป็นอันปิดฉากความรุ่งเรืองของ LUNA
ทุกคนได้เรียนรู้ว่า Algorhithmic Stable Coins แม้ว่าจะดูดีด้วยเหตุผลที่ถูกควบคุมยาก แต่สิ่งนี้ก็ยังตามมาด้วยความเสี่ยงที่มากมายเช่นกัน และครั้งนี้คนที่ประสบภัยทั้งหมดเกิดจากความเชื่อใน Yield ของ Anchor Protocol ที่ให้มากถึง 20% ซึ่งมากกว่าที่อื่นๆที่ให้ไม่เกิน 5% เป็นเครื่องเตือนใจให้จำกัดความเสี่ยงของตัวเอง และเอะใจเมื่อผลตอบแทนนั้นมากจนเว่อร์เกินไป
โดยทั่วไปแล้ว หากทีมไม่ได้ทำการ Rug-Pull และยังคงมี Liquidity ตาม Exchange อยู่ เหรียญส่วนมากไม่มีทางราคาลงไปถึง 0 อย่างสมบูรณ์ แต่สิ่งนั้นก็ไม่ได้หมายความว่าเหรียญนั้นๆเสียความเชื่อมั่น เสียทีมพัฒนา และยากที่จะกลับมาแล้ว หลากหลายเคสที่เกิดขึ้นมาในอดีตจึงเป็นสิ่งที่เตือนใจที่ดีเสมอว่าเหรียญแบบไหนและสถานการณ์แบบไหนที่ควรจะต้องระวังเอาไว้
